De komende tien jaar krijgt Nederland er bijna een miljoen woningen bij. Niet alleen natuur- en milieuorganisaties, maar ook bouwbedrijven, banken en vastgoedontwikkelaars maken zich zorgen over de toename van de stedelijke ruimte, de leefbaarheid van die steden en het verlies van groen en biodiversiteit.
Een oplossing daarvoor is om steden en dorpen te vergroenen, zodat de natuur meer ruimte krijgt. Hun gezamenlijke pleidooi staat in het manifest ‘Bouwen voor Natuur’ .
“Natuur hoort een vanzelfsprekend ingrediënt te zijn in alle nieuwbouw. We roepen de politiek op: leg dit vast in het nieuwe regeerakkoord en help ons zo groene duurzame steden te realiseren,” aldus de opstellers van het manifest.
Initiatiefnemers van het manifest zijn milieuorganisatie Natuur & Milieu, NL Greenlabel en Vogelbescherming Nederland. Ook Nederlands grootste bouwbedrijven Volkerwessels, Ballast Nedam, BAM Wonen en Heijmans onderschrijven de oproep.
“De politiek krijgt een manifest aangeboden, waar bouwers, natuur- en milieubeschermers en stedenbouwkundigen zich achter scharen. Daar zijn we trots op. Onze gedeelde conclusie is dat we regelgeving nodig hebben om vaart te maken. Het nieuwe kabinet kan hier zo mee aan de slag,” aldus Rob van Tilburg, directeur Programma’s van Natuur & Milieu.
Manifest: verplicht groen bij nieuwbouw
De opstellers van het manifest willen een ‘natuurstandaard’ voor nieuwbouw. Omdat maatregelen voor natuur nu niet verplicht zijn, zit ‘natuur’ meestal niet in de aanbestedingseisen. Dit is heel nadelig voor bedrijven die wél aandacht besteden aan duurzaamheid en ecologie in hun voorstel.
“Of een project de natuur in de stad versterkt of bedreigt, hangt nu af van de inzet van bedrijven en de eisen van een gemeente. We hebben behoefte aan eenduidige regelgeving om een gelijk speelveld te krijgen en er zeker van te zijn dat mens en natuur in harmonie kunnen samenleven,” aldus Onno Dwars, CEO van Ballast Nedam Development.
Corona heeft mensen nog meer doen beseffen hoe belangrijk de natuur dichtbij huis is. Maar helaas ontstaat er voor steeds meer dieren en planten gebrek aan ruimte en voedsel in steden. Het merendeel van de vogelsoorten dat kenmerkend is voor de stad, gaat in rap tempo achteruit.
“Nieuwbouwwijken geven ons de kans de natuur weer terug te halen naar de stad. Door wijken te ontwerpen met plekken om te broeden, voedsel te vinden en te schuilen,” aldus Fred Wouters, directeur van Vogelbescherming Nederland.
“En door groene verbindingen aan te leggen met andere delen van de stad. Kijk naar een wijk als Berckelbosch in Eindhoven, waar een ecologische verbindingszone wordt aangelegd en in iedere woning een huismus kan broeden.”
Bouwstenen voor natuur
Net als mensen horen planten en dieren in de stad en net als mensen willen zij daar voedsel vinden, zich voortplanten, kunnen rusten, groeien en schuilen. Daarom moet in iedere fase van het bouwproces slim worden nagedacht over kansen voor natuur.
Voor een deel is dat maatwerk. De invulling is afhankelijk van lokale omstandigheden en lokaal aanwezige soorten. Maar er zijn maatregelen die zonder meer goed zijn voor alle stedelijke gebieden, zoals herstel van biodiversiteit, het opvangen van wateroverlast en het tegengaan van hittestress, en die dus in ieder bouwproject thuis horen.
De coalitie beschrijft drie groene bouwstenen die bij alle nieuwbouw een plek moeten krijgen:
Natuur in de woning: verblijfruimtes of nestelstenen in gevels en daken, voor soorten als de huismus, gierzwaluw en vleermuis. Natuur rondom de woning: groene daken, groene gevels en natuurlijke tuinen. Groene daken zorgen voor betere isolatie en vangen, net als onverharde tuinen, regenwater op. Natuur in de buurt: parken en perken in iedere wijk, met daartussen verbindingsroutes voor dieren.
Door deze maatregelen te gaan verplichten is natuur geen sluitpost meer, maar een vanzelfsprekend ingrediënt voor een gezonde, biodiverse en leefbare wijk.
Vastleggen in Omgevingswet
De ondertekenaars van het manifest, waaronder Dakdokters, Vlinderstichting en Sweco Nederland, gaan daarbij zelf het goede voorbeeld geven en steunen anderen die hetzelfde doen. “We vragen alle partijen die een rol hebben in nieuwbouw om deze maatregelen over te nemen in hun beleid of plannen.”
“Aan de Rijksoverheid vragen we om de toepassing van deze drie bouwstenen te verplichten voor ieder nieuwbouwproject door ze in wet- en regelgeving vast te leggen. De Omgevingswet biedt hiervoor een uitgelezen kans: gebouwgebonden eisen kunnen in het Besluit bouwwerken leefomgeving worden opgenomen, en regels voor natuur rondom de woning en in de openbare ruimte horen thuis in de eisen voor gemeentelijke omgevingsplannen.”
“Zo verbeteren we in alle 355 gemeentes in heel Nederland de biodiversiteit, de leefbaarheid, de waterberging en de gezondheid. De deelnemers aan dit manifest laten zien dat het kan. Zo maken we alle nieuwe woningen natuurinclusief, beter bestand tegen wateroverlast en leefbaarder!”
Tips voor groen bij nieuwbouw
Veel gemeenten nemen de regels voor natuurinclusief bouwen nu al op in de Nationale Omgevingsvisie .
Diverse experts die zich bezighouden met het thema groen bij nieuwbouw komen op 20 mei samen tijdens een symposium in Den Haag, geheten ‘Natuurinclusief & Biodivers Vastgoed 2021’.
Deze studiedag is bedoeld voor medewerkers van gemeenten, provincies, rijk, vastgoedontwikkelaars, investeerders, corporaties, zorginstellingen, campusbeheerders, netbeheerders, warmte- en energieleveranciers, architecten, juristen, financiers, ingenieurs, aannemers, installateurs en adviseurs.
Op het symposium spreken onder meer:
Donné Slangen, directeur natuur en biodiversiteit Ministerie Landbouw, Natuur en Visserij. Harwil de Jonge, directeur van Heijmans Vastgoed. Nico Wissing en Lodewijk Hoekstra, oprichters van NL Greenlabel. Iris Kampers, commercial environmentalist bij Arcadis. Menno Rubbens, directeur van cepezed projects. Maria Sara Di Maggio, building physics & sustainability engineer bij ABT. Tobias Verhoeven, directeur van Synchroon. Prof. Erwin van der Krabben, hoogleraar vastgoed- en gebiedsontwikkeling Radboud Universiteit Nijmegen.
NL Greenlabel biedt bijvoorbeeld duurzaamheidspaspoorten aan om het begrip ‘duurzaamheid’, dat nogal breed is, te vertalen in tastbare resultaten. Gebieden, terreinen, tuinen, maar ook producten en materialen worden op onafhankelijke wijze beoordeeld op basis van hun waarde voor mens en natuur. Dat maakt het ook mogelijk om gericht te sturen en ambities te borgen.
Op de site van NL Greenlabel zijn veel tips te vinden over natuurinclusief bouwen, net als op de site Bouwnatuurinclusief.nl .
