Het circulaire matras, waarvan de materialen oneindig recyclebaar zijn tot een nieuw matras, kan de oplossing zijn voor een groot afvalprobleem. In Europa belanden nu nog zo’n 30 miljoen matrassen jaarlijks op de vuilnisbelt of in de verbrandingsoven.
Tot een paar jaar geleden was dat in Nederland ook het geval. Maar er is in korte tijd veel veranderd en Nederland loopt nu voorop in Europa waar het gaat om de recycling van matrassen. Maar liefst 75% van de circa 1,5 miljoen matrassen die jaarlijks in dit land worden afgedankt, krijgt een tweede leven in de vorm van een ander product.
Probleem daarbij is dat veel matrassen bestaan uit traagschuim of koudschuim van polyurethaan. Dat schuim kun je nog wel een keer recyclen, om er bijvoorbeeld isolatiemateriaal of ondertapijt van te maken. Dan valt al gelijk het nare woord ‘downcycling’. En waarschijnlijk belandt dat isolatiemateriaal of ondertapijt na gebruik ooit wél op de vuilnisbelt of in de verbrandingsoven.
Ook leveren al die afgedankte matrassen zo ontzettend veel gerecycled materiaal op dat recyclingbedrijven met de handen in het haar zitten om er maar afnemers voor te vinden. Zoveel isolatiematjes zijn er nu ook weer niet nodig.
Auping claimt dat in Nederland een groot deel van de afgedankte matrassen in de verbrandingsoven belandt, maar dit is niet waar. Momenteel wordt 75% van de oude matrassen in Nederland gerecycled.
Een circulair matras met maar drie materialen
Veel mooier zou het zijn om van een oud matras weer een nieuw matras te maken, zo dacht de Nederlandse matrassenfabrikant Auping. Het bedrijf ging daarvoor aan de slag met DSM-Niaga , dat een speciaal soort lijm heeft ontwikkeld.
Deze lijm bestaat uit korrels polyester die je kunt verhitten tot een kleverig goedje waarmee je de onderdelen van het matras aan elkaar lijmt. Verhit je het matras weer, dan gaat de lijm opnieuw smelten en laten alle onderdelen los van elkaar. Zo kun je de onderdelen gemakkelijk recyclen.
Dit matras, dat de naam Auping Evolve heeft gekregen, bestaat verder uit maar drie materialen: polyester, staal en een vilten bodem. Dat polyester neemt allerlei vormen aan in het matras: de lijm is er van gemaakt, de hoesjes om de pocketveren, de comfortlaag, de tijk en de ritssluiting.
Deze drie materialen zijn ieder op zich ook nog eens makkelijk te recyclen. Polyester kun je in stukjes hakken, het zogeheten vershredderen, en smelten om er bijvoorbeeld garen van te maken. Staal is ook prima te recyclen. En ook het kleine beetje vilt voor de bodem van het matras kun je zo opnieuw gebruiken.
Wil je weten hoe Auping een matras maakt? Kijk dan naar deze video!
Duurzame fabriek
Auping heeft ook allerlei stappen gezet om de productie van hun matrassen zo duurzaam mogelijk te maken. In de fabriek te Deventer worden bijna alle restmaterialen die ontstaan bij het maken van matrassen gerecycled. Regenwater wordt opgevangen om het toilet mee door te spoelen.
Warmte die zomers vrijkomt in de fabriek gaat naar een ondergrondse opslag om daar in de winter de fabriek weer mee te verwarmen. Ook ligt het dak van de fabriek vol met zonnepanelen .
Het bedrijf produceert alleen op bestelling, wat verspilling voorkomt en zorgt dat er minder grote magazijnen nodig zijn. Hoe minder ruimte een bedrijf beslaat, hoe meer grond er in Nederland overblijft voor bijvoorbeeld vrije natuur.
Alle inspanningen van Auping om dit circulaire matras zo duurzaam mogelijk te maken zijn in 2020 bekroond met een Red Dot Design Award, ’s werelds meest gerenommeerde ontwerpwedstrijd. Een jaar eerder won het bedrijf met het circulaire matras al de Circular Award Business , een Nederlandse prijs voor innovatieve producten die passen in de circulaire economie.
Herkomst polyester
Het circulaire matras Evolve bestaat dus slechts uit drie materialen: polyester, staal en vilt. Dat maakt het matras goed recyclebaar, te meer omdat de onderdelen makkelijk los van elkaar zijn te halen.
Maar polyester blijft natuurlijk een materiaal dat gebaseerd is op olie en waar een ander bedrijf in een ver land of op zee een diep gat in de bodem voor moet boren. Een proces dat meestal niet zo milieu- of mensvriendelijk verloopt, op zijn zachtst gezegd.
Ook vergt de productie van zogeheten virgin polyester veel energie, ongeveer tien keer zoveel als de teelt van biologische katoen.
Ter vergelijking: het matras Curcular van de Belgische fabrikant Revor is met dezelfde Niaga korrels gelijmd. Alleen dit matras is gemaakt van gerecyclede petflessen, ook een goede bron van polyester. Het recyclen van al bestaand polyester kost weinig energie, water en chemicaliën. Vandaar dat gerecycled polyester wel goed scoort qua duurzaamheid.
Polyester is een van de materialen waar het circulaire matras uit bestaat, en dit is gemaakt van olie. De winning van olie schaadt altijd het milieu.
Oneindige recycling van het circulaire matras
Dan de claim van Auping dat het materiaal van dit circulaire matras oneindig en op gelijkwaardig niveau is te recyclen. Zelf geeft Auping aan op hun site bij de pagina met veelgestelde vragen: “Wij zijn nu hard aan het werk om dit recycleproces te optimaliseren.”
Polyester kun je namelijk best een keer recyclen, maar door het vershredderen van het materiaal en het opnieuw verwarmen, degenereert het polyester al snel. Dat proces is nu niet tot het oneindige te herhalen.
Omdat polyester wel een veelbelovend materiaal is om dit voor elkaar te krijgen, zijn meerdere bedrijven op zoek naar een optimaal werkend proces om polyester vaker te recyclen. Bijvoorbeeld de Nederlandse bedrijven CuRe en Ioniqa .
Dus de claim van Auping dat dit circulaire matras oneindig en met gelijkwaardige kwaliteit is te recyclen, kan wat betreft de onderdelen van polyester nog niet kloppen. Communicatiemanager Ine Stultjes van Auping reageert verder niet op per mail gestelde vragen over de herkomst van het polyester voor matras Evolve of de recycling ervan.
Verder: de tijk van polyester is wasbaar. Dat lijkt een voordeel, want zo blijft de tijk schoon. Maar er komt steeds meer aandacht voor de microscopisch kleine plastic deeltjes die door het wassen van dit soort materialen via de wasmachine in het riool en in het water terechtkomen. Zo wordt de beruchte plastic soep in onze wateren steeds groter.
Auping stelt dat het circulaire matras oneindig recyclebaar is, waarbij de kwaliteit van de materialen hetzelfde blijft. Die vlieger gaat voor polyester nog niet op. (Dit beeld is een fragment uit de eerste video bij dit artikel, zie boven.)
Levensduur circulair matras
De levensduur van Auping Evolve is 10 jaar , aldus de matrassenfabrikant. De wettelijke garantie geldt dus ook voor die periode, mits het matras netjes wordt gebruikt.
De eerste matrassen van dit type zijn net op de markt gekomen, en Auping heeft dus nog circa 9 jaar om het recyclingproces te optimaliseren en te zorgen dat het polyester inderdaad oneindig is te recyclen, waarbij het materiaal dezelfde kwaliteit behoudt.
Prijs
De Auping Evolve is te koop vanaf 1.095 euro.
Het matras heeft drie comfortzones en is verkrijgbaar in een zachte, medium of harde variant.
Extra fijn: de comfortlaag bestaat uit een open gebreide 3D structuur van polyester voor ventilatie. Je verliest namelijk wel tot 350 ml vocht per nacht, wat ongeveer neerkomt op de inhoud van een blikje frisdrank. Door deze goede ventilatie blijft het matras fris.
Omdat polyester een brandvertragend materiaal is, zijn er geen ongezonde chemicaliën nodig om dit matras brandvertragend te maken.
Alle materialen van de Auping Evolve zijn Oeko-tex100 gecertificeerd. Dit betekent dat alle onderdelen van het matras zijn getest op schadelijke stoffen en dat het matras daar vrij van is.
Te koop in Amsterdam bij zeven winkels , waaronder:
Janus lekker slapen
020 – 618 01 20
Dit is het vierde deel van de zoektocht naar een duurzaam matras in Amsterdam.
Verder verschenen in deze reeks de volgende artikelen:
Deel 1 – Een futon : slapen op dikke lagen biologische katoen
Deel 2 – Een matras van heerlijk soepele natuurlatex
Deel 3 – Een pocketveren matras : voor ultiem comfort
